حبل المتین!!باید چنگ می زدند تا متفرق نشوند لیک تفرقه قضای روزشان بود. تلخ چنگی بود. تلخ المتین، با هر دم و بازدم مردمان آن سرزمین قرین...چنگیزوار چنگ انداخته بود، و فرار از چنگ این حبل استوار بود که همه را متفرق می ساخت...حبل الیتیم بود، حبل اعدام...گره می انداخت چنگ گردن عوام،... و قوام ملک بود که بر باد می رفت...
نوروز پررنگ ترین نقطه اشتراک ایرانی بودن است. در این روزها که گاه از ایرانی بودن تحمیلی مان شرممان می شود نوروز و سال تحویل با آن ساز و نقاره اش آدم را می برد به ژرفای ایرانی بودن. جایی که میان این مشکلات حس می کنیم نقطه ی امیدی هست، که همیشه بعد از هر زمستان بهاری هست.
نوروز مبارک.
انگار پژو ماشین ایرانی بود/ انگار کار فقط برای پول بود/ انگار دوستی فقط برای پرسیدن شماره های تمرین استاد بود/ انگار حق آموزش تنها برای معلم بود و انگارمدرسه تنها آموزشگاه دنیا/ انگار دنیا را چهل پنجاه نفر تشکیل می دادند/ انگار آدم خوب این دنیا فقط بابا بود و مامان بود و بهترین جمع ها انگار فقط خانواده بود/ فقط تا دیر وقت ماندن در دانشگاه برای درس و تحصیل بود که انگار خانواده را شاد می کرد/ انگار امین حیایی ته بازیگر بود و اخراجی ها انگار تحول سینمای جهان/ رهبر انگار فقط خامنه ای بود و کشور انگار تنها ایران/ انگار جمهوری اسلامی محور زمین بود/ انگار فقط ایران سد می ساخت/ انگار عشق تنها مال لیلی و مجنون بود/ انگار اعتماد را فقط توی فیلم می شد دید و روی میز دکه روزنامه فروشی سر فلکه شهدا/ انگار دنیا سرفلکه شهدا تمام می شد. از این طرف هم از دروازه تهران شروع می شد. تاکسی صد تومان می گرفت از اینور دنیا می بردت آن ور دنیا/ انگار هنر فقط نزد ایرانیان بود و بس/ انگار خبرنگار فقط کامران نجف زاده بود/ انگار شوخی فقط شوخی خرکی بود/ انگار ایران قشنگ بود، فقط برای صبح بخیر ایران/ انگار زن ایرانی عزیز دنیا بود توی سیمای خانواده/ انگار ملوان-استقلال ته فوتبالهای دنیا بود/ صدای عادل هم نماد عدالت و آزادی بود انگار و انگار که تورم بیست درصدی از بیست و یک درصدی بهتر بود/
دنیا همین بود. آنچه که توی کتاب اجتماعی راهنمایی نوشته بودند. باید منتظر می ماندیم تا روزنامه جام جم بیاید بیرون تا بعدش بشود دنیا را تحلیل کرد...
نه، دیگر این سر را یارای ماندن نبود. نظاره کردن این همه در این قلمروها و هیچ در قلمروِ ما، این ناخوشایندیِ تلخ مزه‌ی کهنه‌ای که ما را فرا گرفته بود و ارثیه مان بود انگار و همه را وسوسه‌ی انکار. این را من برنمی تابیدم و گویی تنهایی باید می رفتم. همه ایستاده اما چاق و این تفکر بود که همه چیز را الگوهای کهنه پابرجاست. همه چیز را نگه داشتن و سنت را ساختن و قلب را تبه کردن نه در کار من بود و نه به کار من می آمد. همه الگوها تو گویی تکراری و کهنه و کیلوگرم ها و کیلومترها پارچه تنیده به دورشان و نتایج کارها همه به وسعشان. این ها همه بود و این همه هیچ نبود.
بر پیروزی شان، بر آن پیروزی های اندک و خرده و کوچکشان فاتحان بود که پایکوبی می کردند و بزم ها بود و روزیِ شان همه از پیروزی شان بود و وقت شکست، ما را به تنهایی می شد دید وسط گودی که همه ناظرند و خزیده به جایگاهی، خموش چون مرده در آرامگاهی. پیروزی را صدها پدر بود و شکست را هیچ. وقت شکست ما می شدیم مادری که قرار است نه ماه دیگر نوزادی نامشروع بزاید. این جا بود که حقوقی نبود و همه حدود و محدوده و حد و تحدید و تهدید. حرفی اگر زده می شد سر سقط این بچه‌ی نامشروع فرهنگی بود که اگر اشتباهی رستم در می آمد، همه‌ی مردان نامرد را شناسنامه بود که در دست ایستاده در صف ثبت احوال که "احوال بچه‌ی ما را چون است؟"
اگه من رئیس جمهور ایران بودم یه شبکه تلویزیونی میزدم و یکی از روسای جمهوری چند دوره پیشو میگفتم بره صب تا شب حرف بزنه تو اون شبکه تا سیر بشه.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم برا افتتاح مهدکودک و سوپرماکت محله‌ی رفیق فابریکم نمیرفتم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم خانممو بانوی اول ایران صدا می کردم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم ایستادن در صف رو جرم اعلام میکردم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم زنمو همه جا همرام می بردم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم میگفتم شما که قراره تو دانشگاه تهران نماز جمعه بخونید چرا مصلی ساختید؟
اگه من رئیس جمهور ایران بودم میگفتم شما که قراره تو مصلی نمایشگاه برگزار کنید محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران به چه دردتون می خوره؟
اگه من رئیس جمهور ایران بودم تلفن رو بر میداشتم و به تلفنچی می گفتم:الو... رئیس جمهور امریکا لطفا.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم با کراوات رفت و اومد میکردم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم صورتمو هر روز اصلاح میکردم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم یه آژانس گردشگری میزدم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم میگفتم ریاست دانشگاهو بذارید خود دانشجوها انتخاب کنن.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم زنگ میزدم شیمون پرز و میگفتم آخه مرتیکه چیکار این فلسطینیا داری؟
اگه من رئیس جمهور ایران بودم زنگ میزدم سد حسن نصرالله میگفتم دیگه پول نداریم براتون بفرستیم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم میگفتم روزنامه ها و خبرگزاریا هرچی میخوان بنویسن.دولت من با یه خبر سقوط نمیکنه.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم بخش واقعی سازی قیمت ها از طرح هدفمندسازی یارانه ها رو از ایران خودرو شروع میکردم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم یه کاری میکردم همه به ایرانی بودنشون افتخار کنن.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم یه کاری میکردم مصداق واقعی جذب حداکثری و دفع حداقلی.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم ظرف چند سال بساط بازار سنتی رو برمیچیدم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم میگفتم ابی و داریوش برگردن و تو تهران کنسرت بذارن.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم بابام شب خواستگاری به بابای دختر میگفت: شغل پسرم رئیس جمهوریه.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم یه طرح میدادم مخابرات که اسمسای خط منو ارزونتر حساب کنن.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم میگفتم کارمندا و دانشجوها تو یه سلف و از یه غذا بخورن.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم زنگ میزدم فدراسیون فوتبال آسیا میگفتم: آقا یعنی چی مسابقات غرب و شرق آسیا؟!!خب غرب آسیا که غیر از ما باقیه عربن!!
اگه من رئیس جمهور ایران بودم ورودی دانشگاهها رو کم میکردم، بودجشونو زیاد.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم میگفتم خانما هر جور دوست دارید لباس بپوشید.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم کل سالو تعطیل میکردم ببینم مردم این کشور از تعطیلی سیر میشن یا نه؟
اگه من رئیس جمهور ایران بودم هر روز تو یه شهری!!!! نذری میدادم ببینم کی از رو میرن.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم از گواردیولا میپرسیدم: پپ لباساتو از کجا میخری؟
اگه من رئیس جمهور ایران بودم در پاسخ به روش مجوز دادن به نشریات، فیلمای سینمایی و ... میگفتم: برو بابا پی کارت. مگه اینجور چیزا مجوز میخوان؟
اگه من رئیس جمهور ایران بودم میگفتم پایین ترین نمره برا درس کوانتوم 1 رشته فیزیک 10 باید باشه.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم برا مراسم مذهبی مالیات می بستم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم ماشینایی که پشت چراغ قرمز رو خط عابر پیاده می ایستادن رو جریمه میکردم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم با وزرای کابینه دیزی میخوردم و آهنگ گنج قارونو براشون میخوندم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم میگفتم اردوی غیر مختلط در دانشگاها ممنوع.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم می گفتم دبستانا جدا ولی راهنمایی و دبیرستانا مختلط باشه.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم میگفتم برا ازدواج نیازی نیست کسی بیاد صیغه بخونه. اونم به عربی!! همون ثبت رسمی کافیه.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم در هفته دو نوبت لوبیا تن میخوردم. دو تا تن ماهی و یه کنسرو لوبیا برا سه نفر. من و خانمم و بچم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم میگفتم همه زندانیای سیاسی رو آزاد کنن.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم به محسن نامجو میگفتم: محسن برگرد ایران بخون. چیه آخه این آلبوم جدیدت؟!!!
اگه من رئیس جمهور ایران بودم به اونایی که چاپلوسیمو میکردن میگفتم: خاک بر سرتون. یعنی خاک بر سرتون.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم میگفتم: هرکس ادبو رعایت نکنه جرش میدم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم تعطیلات نوروز رو کم میکردم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم وقتی دو روز کشور تعطیل بود و جاده چالوس ترافیک میشد، به ارتش میگفتم: جاده چالوسو بمبارون کن.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم به روضه خون و مداح و خلاصه بعضیا اصلا برا بعضی کارا حقوق نمیدادم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم رو خونواده های با 3تا بچه بیشتر مالیات می بستم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم دروغ نمی گفتم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم در پاسخ به افرادی که میگفتن برا مدیریت جهان چه برنامه ای داری؟ میگفتم: برو بابا. ما خودمونم هزارتا مشکل داریم.
اگه من رئیس جمهور ایران بودم در پاسخ به افرادی که می گفتن: در اختلافات داخلی فصل الخطاب کیه؟ میگفتم: هان؟؟؟؟
حالا که رئیس جمهور ایران نیستم ولی اگه بودم...
شما اگه رئیس جمهور ایران بودی چه می کردی؟
این نوشته تحقیق درس عمومی دانشگاهه که برای یکی از دوستانم نوشتم. البته یک روز بعد از موعدش آماده شد و طفلک نتونست نمره اش رو بگیره. به دلیل محدودیت زمان کمی نامرتب و گسسته به نظر می رسه. چندجاشم به طور کامل نقل از کتابای "ما چگونه ما شدیم" نوشته‌ی صادق زیبا کلام و "چرا عقب مانده ایم؟" تالیف علی محمد ایزدیه. به طور حتم دیر یا زود نوشته رو تکمیل می کنم و یه متن پخته تر می نویسم. الان در حال مطالعات بیشترم. یا حق...
گفتاری کوتاه در باب عقب ماندگی ایرانیان
پیشگفتار:
مدت زمان کوتاهی است(کوتاه در سنجش با تاریخ دراز مدت ایران زمین) که تحقیقات و پژوهش هایی پیرامون فرهنگ و آداب سرزمینی که "ایران" خوانده می شود انجام می گیرد. پژوهش هایی که بعضا ذکر و بیان مساله اند و پژوهش های دیگری که افزون بر بیان مساله راهکارهایی را نیز ارائه داه اند. مجموعه کتاب های "ما چگونه ما شدیم" نوشته‌ی صادق زیبا کلام، "جامعه شناسی نخبه کشی" به قلم علی رضاقلی، " چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت؟" اثر کاظم علمداری، "جامعه شناسی خودمانی" از حسن نراقی، "چرا عقب مانده ایم؟" تالیف علی محمد ایزدی و مجموعه کتاب هایی با عنوان عام و کلی "تاملاتی درباره‌ی ایران" و با عناوین خاصی چون "دیباچه ای بر انحطاط فکری ایرانیان" و "مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی" و مجموعه گفتارها، مقالات، بررسی ها، پژوهش ها و تحقیقات دیگر که هر یک در نوع خود تلاشی جهت نقد و آسیب شناسی فرهنگ ایران بوده اند.
از مجموعه‌ی این کتب و رسائل و پژوهش ها و عناوین و سرفصلهای مطالب آنها شاید چنین برداشت شود که آسیب شناسی فرهنگ ایران برای نخستین بار در مقام مقایسه و سنجش و در تعارض با غرب مورد بحث قرار گرفته است. یعنی مشکلات جامعه‌ی ایرانی در تماس با جامعه‌ی غرب معنا یافته و کشف عقب ماندگی ایران مشروط به تماس دو مجموعه‌ی ایران و غرب بوده است. به دیگر سخن آیا ذهن جامعه‌ی ایرانی برای نخستین بار با سنجش و مقایسه‌ی ایران و غرب در مقام کاشف این عقب ماندگی برآمد؟
این پرسشی است که سر آغاز بحث ما خواهد بود.
سوالی پیش آمده بود و همه ساکت. و اگرچه همه بدان می اندیشیدند، لیک کسی زبان نمی گشود و سخنی نمی گفت و همه چیز عادی می بود و در ذات غیر عادی. در هر نگاه تحلیلی داشت مساله و تحلیل ما اما ناقص نبود. با مساله بزرگ شده بودیم و بوی نفت می دادیم و این سوخت فسیلی سازنده ی وجودمان بود و شاید به همین سبب "فسیل" خطابمان می کردند.
و ما البته آغوشمان باز نبود و برای چیز جدیدی پذیرا و مقبول نبودیم.
همه چیز در حال دگرگونی بود جز ما که دگرگون موجودی بودیم. ناتوانی ما را فلک فریاد می کشید و انگار تخدیری جاری... که ما از چه سبب ... و به کدامین گناه و جبر... اینجا آفریده شده ایم و این زمان آفریده شده ایم و سبب چیست که به ما کلافی داده اند که سرش را سالها پیش گره زده اند به منحوس ترین ایده ی عالم که جاری نیست هیچ چیز مگر همه ی امور عالم که می گویند سررشته اش را گرگ خورده است.جز این که توبه ی گرگ مرگ است؟...
و به کدامین غلط تاریخ، تاریخ قرعه ی غلطش را به نام ما زده است؟ به کدامین اتهامِ ما در ازل، برایمان تا ابد این چنین مجازاتی را بریده اند؟ آیا جور غلط پدرمان را روزی که حتی نطفه هم نبودیم ...نوشته اند گویی آن را در تقدیر ما... و این تقدیر را تغییری نیست گویی که هر روز از سر تکرار...کهنه ی گرد و غبار گرفته ای است این رنگ و هیچ نشانی نبود از تغییر این تقدیر و همه چیز لیک به یک باره به هم ریخت و...همه چیز فقط به هم ریخت.
میلاد صادقی- تیرماه 89
با ثبت دفترخانه ای مشکلی نداشتم اما این سوال برایم پیش آمد که توی این خطبه ی عقد چه بود که بعد از آن می شود کارهایی را کرد که قبلش مجاز نبود. یعنی برای خیلی از کارها همیشه باید منتظر خطبه ی آن آقای عاقدی بود که حیاتش در گرو این رسومات است؟! سخت است این چنین انتظاری که اجازه ی رسیدن به او را یک عاقد باید صادر کند. تازه آن خطبه باید به زبان عربی باشد و به فصاحت عرب به زبان آید! این چنین عشقی، به درد توی سند ازدواج می خورد که خط خطی کنی گوشه گوشه ی سند را. وگرنه به قول داش مشتی های قدیم:"امضا باید تو قلب آدم باشه، وگرنه این که یه تیکه کاغذ پارس."
کلی بحث است پیرامون این مراسم ها، اما می ماند برای بعد.
شنبه ۱۴/۱/۸۹
واقعاً نوروز بهانه ای برای بوسیدن نیست. نمی شود به بهانه ی نوروز کسی را بوسید. بوسه، بی دلیل و همین طور یک دفعه ای خوش است و من همیشه پدرم را می بوسم و مادرم را همچنین.
کمتر از دو ساعت دیگر سال نو هم تحویل می شود و ما طبق یک عادت قدیمی که از بزرگان‌مان یاد گرفته‌ایم می رویم به استقبال یک نوع مراسم خاصی که البته بزرگترها به ما یاد داده اند که این مراسم را "جشن ملی" بنامیم. سفره ی هفت سین را انداخته اند و همه چیز حاضر است. همان رسم و رسوم قدیمی می گوید امشب باید پلو شوید باقالی و ماهی خورد. مامان توی آشپزخانه پای اجاق گاز دستش بند است و غرق در احساس تزریق مزه ای به این ماهی بی جان است که نمونه‌ی کوچکترش البته جاندار، در تنگ بلوری شکم گنده ی ما توی سفره‌ی هفت سین این سمت و آن سمت تاب می خورد، مثل یک زندانی که ارض زندان را عرض می‌گیرد تا زمان را سپری کند.
قرار بود ماهی نخریم. این جور می دیدیم که بودن ماهی در تنگ یک جور نماد اسارت است. آدم را یاد محیط بسته می اندازد. یاد سانسور و تعطیلی مطبوعات. یعنی با قبولِ بودن ماهی در سفره، ما سانسور را پذیرفته بودیم. اما وقتی ماهی خریدند، آمدیم و نمادگذاری کردیم و گفتیم ماهی نماد زندانی سیاسی است. آن تنگ بلور هم مثل زندان است؛ بلوری است و سست. روزی می شکند.
آن روزی که یک زندانی آزاد می شود را می توان جشن گرفت اما الان هیچ بهانه ای نیست که بخواهیم توی خانه جشنی بگیریم. من هر چه فکر می کنم نمی توانم بفهمم یک جشن ملی یعنی چه. مشروط به این که پدر می گوید و اصغر آقا و عزت خانم و همسایه ی کوچه بغلی، نمی شود پذیرفت که نوروز یک جشن ملی است.
اصلاً یادم به چارشنبه سوری دانشگاه نبود. بعد از بیانیه ی چند روز قبل بسیج و شورای مسجد و جامعه اسلامی و انجمن اسلامی کارکنان دانشگاه که به بهانه های مختلفی از ریاست دانشگاه خواسته بودند جلوی اجرای مراسم چارشنبه سوری را در دانشگاه بگیرد امروز یک بیانیه هم بال دیگر جریان حاکم بر دانشگاه یعنی هیئت رئیسه‌ی دانشگاه داد تا در مسابقه ی صدور بیانیه که این روزها در کشور راه افتاده است عقب نماند و همان طور که انتظار می رفت بیانیه ی بال نخست را تکمیل و تهدید به برخورد کرده بود.
با این وجود با توجه به روندی که من این روزها در بین دانشجوها دیده بودم گمان من بر این بود که مراسم برگزار خواهد شد. اما جریان به این سادگی ها که من فکر می کردم نبود و جسته گریخته می شنیدم که امشب دانشگاه قصد دارد از فضای ایجاد شده استفاده کند و خواسته‌ی دیرینش را که همانا حذف مراسم چارشنبه سوری است عملی کند. به واقع هم فرصت خوبی بود و خود من هم به شخصه اگر در این طیف و جریان بودم چنین فرصتی را از دست نمی دادم.
"حکومت نظامی". یعنی همین یک عبارت دو کلمه ای برای توصیف شرایط امشب کافی است. پیرامون میدان اصلی دانشگاه، همه جا، یعنی هرجا که نگاه می کردیم مأمور انتظامات ایستاده بود. کنار خودپرداز بانک، دم بازارچه، دم نقلیه، کلاً از بالای میدان که بانک باشد تا پایین میدان و تا پشت سلف و حتی در داخل سلف هم نیروی انتظامات بود که می شد دید.
پاترول های انتظامات گشت می زدند و می چرخیدند. سه تا ماشین را من در یک لحظه توی
